KEN JE VITAMINES
KEN JE VITAMINES
Vitamines zijn voedingsstoffen die in heel kleine beetjes voorkomen in je eten en drinken. Je lichaam heeft ze nodig om gezond te blijven. Er zijn een paar vitamines die je lichaam zelf kan produceren, maar het merendeel haal je uit je dagelijkse voeding. Zolang jij dagelijks voldoende, gezond en gevarieerd eet, krijg je alle vitamines binnen die je dagelijks nodig hebt. Tips over hoe je dit doet vind je in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum.
Supradyn zet voor jou alle vitamines op een rijtje, van vitamine A tot vitamine K...
In de 1e helft van de 20e eeuw werden vitamines ontdekt. Men ontdekte eerst dat bepaalde voedingsmiddelen essentieel waren voor het behoud van een goede gezondheid. Later ontdekte men dat dit komt door een bepaalde stof in deze voedingsmiddelen. Christiaan Eijckman ontdekte de 1e vitamine en noemde deze thiamine. Thiamine is nu beter bekend als vitamine B1.
Het woord vitamine is een combinatie van het Latijnse “vita”, wat leven betekent, en het woord “amine”, wat stikstof bevattende verbinding betekent. Later ontdekte men dat niet alle vitamines stikstof (amine) bevatten, maar het woord 'vitamine' was toen al algemeen in gebruik.
VITAMINE A
Vitamine A kennen we ook als retinol, een vitamine die vooral in dagcrème-commercials vaak genoemd wordt. Vitamine A:
- draagt bij aan een normaal gezichtsvermogen
- helpt bij het behoud van normale huidcellen en slijmvliezen
-
draagt bij aan de normale werking van je immuunsysteem
Vitamine A is een vetoplosbare vitamine. Dit betekent dat je vitamine A vooral in het vet van voedingsmiddelen terugvindt. De vitamines worden in je darmen opgenomen en je lichaam slaat ze vervolgens op in je lever en je weefsels, totdat je lichaam ze nodig heeft.
Vitamine A vind je in dierlijke producten, zoals:
- vlees en vleeswaren, vooral in lever en leverproducten vind je veel vitamine A
- zuivelproducten, zoals melk en boter
- vis
- eidooiers
Groenten en fruit bevatten bètacaroteen, wat door je lichaam omgezet wordt in vitamine A. Je vindt bètacaroteen vooral in geeloranje gekleurde fruit- en groenten soorten, zoals wortels, pompoen, meloen, mango.
Te weinig vitamine A komt in Nederland weinig voor. Je kunt via je voeding niet te veel vitamine A binnenkrijgen.
Ben je zwanger? Dan is vitamine A een aandachtspunt. Je lichaam heeft vitamine A nodig tijdens je zwangerschap, voor zowel jezelf als je kleintje. Maar balans is hierbij belangrijk, zodat je niet te veel en niet te weinig vitamine A binnenkrijgt. Overleg dit altijd met je gynaecoloog, voedvrouw of (huis)arts.
VITAMINE B COMPLEX
Vroeger dacht men dat er maar 1 vitamine B was. Na meer onderzoek bleek die ene vitamine B uit meerdere werkende vitamines te bestaan. Daarom bestaat het vitamine B-complex nu uit verschillende vitamines met ieder een eigen cijfer.
B-vitamines zijn wateroplosbare vitamines; ze zitten in het vocht van voedingsmiddelen. Ze worden direct in je bloed opgenomen, maar als je lichaam ze niet nodig heeft dan verlaten ze je lichaam direct weer via je urine.
Vitamine B1 heet ook wel thiamine, het:
- heeft een positieve invloed op je hart en zenuwstelsel
- helpt je geheugen en concentratieniveau
- draagt bij aan een normale energiestofwisseling
Je vindt vitamine B1 met name in varkensvlees en graanproducten.
Te weinig vitamine B1 komt in Nederland weinig voor. Voor zover we op dit moment weten zijn er geen negatieve effecten van te veel vitamine B1.
Vitamine B2 heet ook wel riboflavine en het speelt verschillende rollen in je lichaam. Het:
- draagt bij aan het in standhouden van normale rode bloedcellen
- heeft een positieve invloed op je energiestofwisseling
- is goed om scherp te blijven zien
- helpt bij de verzorging van je huid van binnenuit
- helpt beschermen tegen invloeden van vervuiling en zonlicht
- heeft een positieve invloed op de werking van je zenuwstelsel
- is goed bij vermoeidheid en moeheid
Je vindt kleine hoeveelheden vitamine B2 o.a. in:
- zuivel, vooral kaas
- vlees en vleeswaren, vooral lever
- groene groenten en fruit
- graanproducten
Te weinig vitamine B2 komt in Nederland weinig voor. Voor zover we op dit moment weten zijn er geen negatieve effecten van te veel vitamine B2.
Vitamine B3 komt voor in 2 vormen: nicotinezuur en nicotinamide. Vitamine B3:
- activeert de natuurlijke energie in je lichaam
- helpt bij vermoeidheid en moeheid
- speelt een belangrijke rol in het functioneren van je zenuwen
- goed voor je gemoedstoestand, leerprestatie, concentratievermogen en geheugen
- draagt bij aan het behoud van een normale huid en slijmvliezen
Overigens hebben nicotinezuur en nicotinamide niets te maken met de nicotine in tabak. Maar om verwarring te voorkomen wordt vooral de naam niacine gebruikt.
In je eten en in voedingssupplementen vind je vitamine B3 vooral in de vorm van nicotinamide. In deze vorm zit het in:
- vlees, met name lever
- vis
- gevogelte
- graanproducten
- peulvruchten
- zaden en noten
Je lichaam kan ook zelf vitamine B3 aanmaken uit zuivel en eieren met de hulp van het aminozuur tryptofaan.
Een tekort aan vitamine B3 komt niet veel voor, omdat het in zoveel verschillende proteïnerijke voedingsmiddelen zit en je lichaam deels zelf kan maken. Van te veel nicotinamide zijn geen vervelende effecten bekend. Van nicotinezuur wel: te veel nicotinezuur kan de bloedvaten in je huid verwijden.
Vitamine B5 heet ook wel pantotheenzuur en het:
- activeert de natuurlijke energie in je lichaam
- helpt bij normale synthese en metabolisme van steroïdehormonen, vitamine D en sommige neurotransmitters
- helpt bij geestelijke inspanning en druk
- is goed bij vermoeidheid en moeheid
Verder vermindert het:
- vermoeidheid
-
moeheid
Vitamine B5 komt in veel voedingsmiddelen voor, zoals in:
- vlees, vooral in lever
- vis
- eieren
- aardappelen
- melk en melkproducten
- groenten en peulvruchten
- fruit
Doordat vitamine B5 in zo veel verschillende voedingsmiddelen zit, is een tekort heel zeldzaam. Alleen bij extreme ondervoeding zou dit voor kunnen komen. Een teveel aan vitamine B5 heeft, voor zover we nu weten, weinig nadelige effecten. Hooguit diarree bij extreme gevallen.
Vitamine B6 heet ook wel pyridoxine en het:
- draagt bij aan de vorming van rode bloedcellen
- helpt energie vrij te maken uit je voeding
- draagt bij aan de regulatie van hormonale activiteit in je lichaam
- draagt bij aan extra energie bij vermoeidheid en moeheid
- helpt het immuunsysteem
- goed voor je gemoedstoestand, leerprestatie, concentratievermogen en geheugen
- heeft een positieve invloed op de werking van je zenuwstelsel
Goede bronnen van vitamine B6 zijn:
- vlees
- vette vis, zoals tonijn en zalm
- eieren
- graanproducten
- peulvruchten
- noten
Ook groenten, melk en kaas bevatten een heel klein beetje vitamine B6.
Te weinig vitamine B6 komt in Nederland weinig voor. Een teveel aan vitamine B6 kan enkele gezondheidsklachten veroorzaken.
Vitamine B8 wordt ook wel biotine genoemd. Vitamine B8:
- bevordert je energiestofwisseling
- is belangrijk voor je zenuwstelsel
- houdt je haar sterk
- helpt bij de verzorging van je huid van binnenuit
- goed voor je gemoedstoestand, leerprestatie, concentratievermogen en geheugen
Vitamine B8 vind je in veel verschillende voedingsmiddelen, zoals:
- eieren
- melk
- sojaproducten, noten en pinda’s
- vlees, vooral lever
- graanproducten
- peulvruchten
Te weinig vitamine B8 komt in Nederland weinig voor. Een teveel aan vitamine B8 heeft, voor zover we weten, geen nadelige gevolgen voor je.
Vitamine B11 is véél beter bekend als foliumzuur. Foliumzuur speelt verschillende rollen in je lichaam:
- zorgt mede voor normaal functioneren van je immuunsysteem
- helpt bij de vorming van rode en witte bloedcellen
- het helpt bij de embryonale ontwikkeling tijdens de zwangerschap
- draagt bij aan geestelijke veerkracht en helpt bij vermoeidheid
Foliumzuur vind je van nature in:
- groene groenten
- fruit
- volkorenproducten
Zwangere vrouwen wordt geadviseerd per dag minimaal 400 mcg foliumzuursupplementen in te nemen, minimaal 1 maand voor en maximaal 3 maanden na de conceptie.
Te weinig vitamine B11 komt in Nederland weinig voor. Voor zover bekent zijn er geen nadelige gevolgen van een teveel aan natuurlijk foliumzuur.
Nog goed om te weten: in Nederland noemen wij foliumzuur vitamine B11, maar in het buitenland noemen ze het vitamine B9.
Vitamine B12 wordt ook wel cobalamine genoemd. Het draagt o.a. bij aan de:
- draagt bij aan de normale vorming van rode bloedcellen
- activeert de natuurlijke energie in je lichaam
- helpt vermoeidheid en moeheid verminderen
- is goed voor je gemoedstoestand, leerprestatie, concentratievermogen en geheugen
- heeft een positieve invloed op je zenuwstelsel en immuunsysteem
Je vindt vitamine B12 alleen in producten van dierlijke oorsprong, zoals:
- vlees
- eieren
- vis
- zuivel
Als je ervoor kiest geen dierlijke producten te eten, omdat je vegetariër of veganist bent of om een andere reden, zorg er dan voor dat je wel genoeg vitamine B12 binnen krijgt om dit te compenseren.
VITAMINE C - ASCORBINEZUUR
Van alle vitamines is vitamine C waarschijnlijk wel de meest bekende van allemaal. Maar waarschijnlijk wist je niet dat het ook wel ascorbinezuur wordt genoemd. Vitamine C:
- heeft een positieve invloed op je immuunsysteem
- helpt het afweersysteem van je lichaamscellen
- activeert de natuurlijke energie in je lichaam
- zorgt mede voor een goed functionerend zenuwstelsel
- is belangrijk voor je huid, tanden, tandvlees en bloedvaten
- speelt een rol bij het aanmaken van bot en kraakbeen
- ondersteunt je lichaam bij de opname van ijzer
- is goed voor je gemoedstoestand, leerprestatie, concentratievermogen en geheugen
- helpt bij vermoeidheid en moeheid
Vitamine C is een wateroplosbare vitamine. Je vindt het in het vocht van voedingsmiddelen. Het worden direct in je bloed opgenomen, maar als je lichaam ze niet nodig heeft dan verlaten ze je lichaam direct weer via je urine.
Belangrijke bronnen van vitamine C zijn:
- groenten, vooral in koolsoorten
- fruit, vooral in citrusvruchten, kiwi’s, bessen en aardbeien
- aardappelen
Te weinig vitamine C komt in Nederland weinig voor. Te veel vitamine C wordt door je lichaam automatisch afgevoerd via je urine. Maar als je lange tijd te veel inneemt is dit belastend voor je nieren en zou je er diarree van kunnen krijgen.
VITAMINE D - COLECALCIFEROL
Van vitamine D heb je vast wel eens gehoord, maar waarschijnlijk niet van colecalciferol zoals het ook wel heet. Vitamine D
- ondersteunt de afweer van je lichaam
- helpt bij het behoud van sterke botten, soepele spieren en een sterk gebit
- draagt bij aan het opnemen van calcium en fosfor uit je voeding
Vitamine D is een van de weinige vitamines die je zelf aanmaakt. De belangrijkste bron voor vitamine D is namelijk zonlicht op je huid, zo’n 2/3e van je dagelijkse vitamine D behoefte komt daar vandaan. De andere 1/3e van je vitamine D behoefte komt uit je voeding. Vitamine D kun je vinden in dierlijke producten, zoals:
- vette vis, zoals zalm en makreel
- zuivel, zoals roomboter
- vlees
- eieren
In Nederland wordt aan o.a. margarine en halvarine vitamine D toegevoegd. Dit wordt gedaan omdat hier, in tegenstelling tot roomboter, anders geen vitamine D meer in zou zitten.
Vitamine D is een vetoplosbare vitamine. Dit betekent dat je vitamine D vooral in het vet van voedingsmiddelen terugvindt. De vitamines worden in je darmen opgenomen en je lichaam slaat ze vervolgens op in je lever en je weefsels, totdat je lichaam ze nodig heeft.
Vitamine D zorgt er mede voor dat je lichaam calcium opneemt en helpt bij het behoud van sterke botten.
Een lange tijd te veel vitamine D innemen kan schade aan je hart, nieren en bloedvaten veroorzaken. Ook kun je er misselijk en slaperig van worden, minder eetlust hebben of obstipatie krijgen van te veel vitamine D.
VITAMINE E - TOCOPHEROL
Vitamine E wordt ook wel tocopherol genoemd en het is een antioxidant. Dit betekent dat het je lichaam beschermt tegen schadelijke stoffen van buitenaf. In deze rol helpt vitamine E bij de bescherming tegen oxidatieve schade van:
- Uv-straling
- luchtvervuiling
Vitamine E is een vetoplosbare vitamine. Dit betekent dat je vitamine E vooral in het vet van voedingsmiddelen terugvindt. De vitamines worden in je darmen opgenomen en je lichaam slaat ze vervolgens op in je lever en je weefsels, totdat je lichaam ze nodig heeft.
Je vindt vitamine E vooral in plantaardige producten, zoals:
- graanproducten
- noten, pinda’s en zaden
- groenten
- fruit
- oliën, zoals olijfolie en zonnebloemolie
Te weinig vitamine E komt in Nederland weinig voor. Je kunt via je voeding niet te veel vitamine E binnenkrijgen. Er zijn bijverschijnselen van een teveel aan vitamine E bekend bij het gebruik van te hoog gedoseerde voedingssupplementen.
VITAMINE K - PHYLOCHINON
Vitamine K wordt ook wel phylochinon genoemd en het:
- helpt bij de normale bloedstolling
- ondersteunt je botten
Je kunt vitamine K onderverdelen in vitamine K1 (phylloquinone) en vitamine K2 (menaquinone). Vitamine K is een van de weinige vitamines die je lichaam zelf kan produceren. Een deel van je dagelijkse vitamine K behoefte wordt door de bacteriën in je dikke darm gemaakt. Omdat dit niet genoeg is moet je de rest van je dagelijkse vitamine K behoefte uit je voeding halen.
Vitamine K kun je als moeder niet aan je baby doorgeven, niet tijdens de zwangerschap en niet via borstvoeding. Pasgeboren baby’s hebben daarom extra vitamine K nodig. Als een baby flesvoeding krijgt, is een supplement verder niet nodig omdat dit in de flesvoeding zit. Bij borstvoeding is een supplement wel nodig.
Vitamine K is een vetoplosbare vitamine en je vindt vitamine K vooral in het vet van voedingsmiddelen. Vitamine K1 vind je vooral in:
- groene bladgroenten
- plantaardige oliën
- fruit
- brood
Vitamine K2 vind je vooral in:
- zuivel en zuivelproducten
- eieren
- kip
- vlees
Te weinig vitamine K komt in Nederland weinig voor. Je kunt via je voeding niet te veel vitamine K binnenkrijgen. Er zijn bijverschijnselen van een teveel aan vitamine K bekend bij het gebruik van te hoog gedoseerde voedingssupplementen.